Orzeczenie o niepełnosprawności można zdobyć na dwa sposoby. Jeśli osoba stara się o rentę, powinna udać się do ZUS lub KRUS. W celu korzystania z ulg i uprawnień należy złożyć wniosek w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności.

W Polsce działają dwa różne systemy orzekania o niepełnosprawności funkcjonujące na podstawie odrębnych aktów prawnych i realizowane są przez odrębne instytucje, tj. orzecznictwo dla celów pozarentowych i orzecznictwo dla celów rentowych (postępowanie jest bezpłatne). Ważne są nadal wydane wcześniej orzeczenia komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o grupach inwalidzkich i orzeczenia innych organów rentowych.

Konieczny wniosek

Podstawą ubiegania o wydanie orzeczenia w zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności jest złożenie wniosku (formularze dostępne są w siedzibie zespołu lub na stronie internetowej: orzekanie@powiat.poznan.pl). Wniosek można złożyć osobiście lub przez przedstawiciela ustawowego albo może to zrobić ośrodek pomocy społecznej za zgoda wnioskodawcy.

Jakie dokumenty

Wymagane są dokumenty medyczne, które pomogą w ocenie stanu zdrowia, tj.: zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wydane nie wcześniej, niż na 30 dni przed dniem złożenia wniosku, karty leczenia szpitalnego, zaświadczenia i wyniki badań lekarskich, prześwietlenia – rtg, opinie psychologiczne itp. (mogą być kserokopie, ale oryginały należy przedstawić do wglądu w celu uwierzytelnienia). Nadto do wniosku należy dołączyć wszelką inną posiadaną dokumentację mogącą mieć wpływ na wydanie orzeczenia.

Trzeba stawić się na posiedzenie składu orzekającego

Na posiedzenie zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności należy się stawić osobiście, chyba że stawiennictwo uniemożliwi długotrwała i nierokująca poprawy choroba. Orzeczenia o niepełnosprawności wydaje co najmniej dwuosobowy skład orzekający, tj. przewodniczący – lekarz specjalista w dziedzinie, której dotyczy schorzenie osoby wnioskującej oraz w zależności od celu złożenia wniosku – doradca zawodowy, pracownik socjalny, psycholog lub pedagog.

Powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności wydają: orzeczenia o niepełnosprawności (dot. osób do 16 roku życia), o stopniu niepełnosprawności (dot. osób powyżej 16 roku życia), o wskazaniach do ulg i uprawnień (dot. osób, które posiadają ważne orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy). Zespół na podstawie orzeczenia wydaje także legitymacje osoby niepełnosprawnej i karty parkingowe dla osób niepełnosprawnych.

Trzy stopnie niepełnosprawności

Osoby powyżej 16 rok życia, mogą być zaliczone do lekkiego lub umiarkowanego bądź znacznego stopnia niepełnosprawności.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

A więc zaliczenie osoby do znacznego stopnia niepełnosprawności możliwe jest wówczas, gdy wystąpią jednocześnie ograniczenia w wykonywaniu zatrudnienia i konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. 

A więc zaliczenie osoby do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności możliwe jest wówczas, gdy wystąpi tylko jedna z przesłanek a mianowicie ograniczenie w wykonywaniu zatrudnienia lub wystąpienie konieczności czasowej albo częściowej pomoc innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę:

1. 1. o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu ze zdolnością, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością fizyczną i psychiczną lub;
2. 2. mającą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować za pomocą wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Jakie obowiązują terminy?

Wniosek powinien być rozpatrzony przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności w ciągu miesiąca (w skomplikowanych przypadkach w ciągu dwóch miesięcy). Orzeczenie zostanie doręczone najpóźniej w terminie 14 dni po posiedzeniu.

Do czego służy orzeczenie?

Posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień pozwala korzystać (po spełnieniu określonych warunków) z wielu form pomocy. Są to między innymi: możliwość uzyskania odpowiedniego zatrudnienia (w tym w zakładach pracy chronionej), uczestnictwa w szkoleniach, korzystania z przywilejów pracowniczych (takich jak: prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy, krótszego wymiaru czasu pracy), dofinansowania działalności gospodarczej lub rolniczej; możliwość uczestniczenia w warsztatach terapii zajęciowej oraz w turnusach rehabilitacyjnych; dofinansowanie do zakupu przedmiotów ortopedycznych i innych ułatwiających funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej (np. wózek inwalidzki, aparat słuchowy); ulgi w podatkach, zniżki w komunikacji, zwolnienie z opłat radiowo-telewizyjnych; usługi socjalne, opiekuńcze, terapeutyczne i rehabilitacyjne świadczone przez instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki; uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego i innych świadczeń rodzinnych (np. dodatków do zasiłku rodzinnego związanych z niepełnosprawnością oraz do zasiłku stałego z pomocy społecznej); ubieganie się o kartę parkingową dla osoby niepełnosprawnej.

Jak się odwołać od orzeczenia

Od orzeczenia powiatowego zespołu można się odwołać do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności w terminie 14 dni od daty doręczenia orzeczenia. Odwołanie składa się za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał kwestionowane orzeczenie. Treść odwołania nie wymaga formy prawej. Zespół może odwołanie uznać i wydane wcześniej orzeczenie może zostać zmienione. Jeśli nie zostanie zmienione, to w terminie 7 dni zostanie przesłane do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Uwaga! Od orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień nie przysługuje odwołanie.

Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności przysługuje odwołanie do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od daty jego doręczenia. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który może je uznać i zmienić lub skierować sprawę do sądu. Postępowanie odwoławcze przed sądem jest bezpłatne.

Wnioski o wydanie orzeczenia można składać w  Powiatowym Zespole do Spraw Orzekania 

o Niepełnosprawności, ul. Słowackiego 8,  60- 823 Poznań 

od poniedziałku do piątku w godz. od 7.30 – 17,30

tel.:  61 841 07 04;   61 841 07 05;    61 841 07 06 e-mail: orzekanie@powiat.poznan.pl

Opracowała: Łucja Gromadzka-Biedrowska

Więcej: czytaj 2 art. tejże Autorki w dziale ‚Twórczość Seniorów’, np. TU