Działania Rady / Roczne sprawozdania / Sprawozdanie 2014

Sprawozdanie z działalności
Miejskiej Rady Seniorów w latach 2011 – 2014

Miejska Rada Seniorów została powołana 27 października 2007 roku Uchwałą Rady Miasta Poznania, a jej główną funkcją jest reprezentowanie interesów osób starszych w Poznaniu wobec władz Miasta. Mocą Uchwały powoływany jest także skład osobowy Rady, a realizatorem Uchwały jest Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miasta.

W latach 2011 – 2014 członkowie Miejskiej Rady Seniorów spotykali się wielokrotnie w celu omawiania spraw istotnych dla najstarszych mieszkańców naszego miasta.

Kierunki działań

Na posiedzeniach padały różne propozycje i tematy rozmów. Jedną z planowanych inicjatyw było utworzenie zespołu, który podjąłby się stworzenia dokumentu zawierającego obszary deficytowe w działaniach na rzecz seniorów. Taki dokument pomógłby w przedstawianiu najpilniejszych problemów ludzi starszych władzom Poznania, dając tym samym podstawę, by uwzględniać je w budżecie miasta w obszarze wydatków uwzględniających osoby w wieku emerytalnym.

Już na początku kadencji członkowie Miejskiej Rady Seniorów przygotowali diagnozę potrzeb osób starszych, by przedstawiane przez nią priorytetowe zadania, jakie muszą zostać podjęte na rzecz seniorów były poprzedzone rzetelną analizą oczekiwań ludzi starszych. W oparciu o dane statystyczne – ustalono ogólną liczbę osób starszych w Poznaniu – 128 061. Ustalono również liczbę osób zamieszkujących w poszczególnych dzielnicach z podziałałem na grupy wiekowe 60-69, 70-79, 80-84, 84+. Przygotowano również listę klubów seniora w poszczególnych dzielnicach oraz spis organizacji, także pozarządowych, pracujących na rzecz seniorów, również z rozdziałem na dzielnice. Sporządzono jednocześnie spis siłowni i klubów sportowych, gdzie mogliby ćwiczyć seniorzy. Przeprowadzono sondaż ankietowy z udziałem 150 osób starszych, w którym pytano: o sprawność fizyczną/funkcjonalną, ocenę stanu zdrowia i samopoczucia, o potrzebę pomocy i wsparcia, o zadowolenie z życia oraz ocenę dostępu do różnych usług. Ankietowane osoby zapytano także jakimi usługami i aktywnością byliby zainteresowani, gdyby przygotowano je z myślą o nich oraz czy gotowi byliby za nie płacić, czy tylko korzystać bezpłatnie.

Lekarze z WSWOP „Hospicjum Domowe” przeprowadzili z inicjatywy MRS pilotażowe badania profilaktyczne na 100 osobach starszych uczęszczających do klubów seniora. Wykonano: badanie ogólnolekarskie, psychologiczne, w tym badanie pamięci, rehabilitant ocenił wydolność, sprawność ruchową, masę mięśniową, wskaźnik BMI. Wykonano także badania laboratoryjne, EKG oraz ocenę dietetyka. Analiza tych badań pozwoliła na wysunięcie następujących wniosków:

Badania wskazują, iż postrzeganie i ocena stanu zdrowia pogarsza się z wiekiem. Po 60 roku życia tylko ¼ seniorów ocenia swój stan zdrowia jako dobry. Zdaniem 20% osób starszych samopoczucie prawie nigdy nie sprzyja realizacji ich planów. Również samoocena kondycji psychicznej (nastroju) w tej grupie wiekowej jest bardzo niska. Osoby starsze intensywniej odczuwają nerwowość, lęk, brak nadziei, smutek oraz nadmierne zamartwianie  się. Kondycja poznawcza pogarszająca się z upływem lat, w niektórych przypadkach znacznie ogranicza funkcjonowanie społeczne i fizyczne osoby starszej. Istnieje zależność pomiędzy samopoczuciem fizycznym, psychicznym i poznawczym seniorów, a ich zaangażowaniem w różne formy aktywności edukacyjnej i rekreacyjnej.

Bardzo znamienne było także to, że zdecydowana większość osób 73,78% deklarowała, że w chwili, gdy będzie już niesprawna i schorowana, chce pozostać we własnym mieszkaniu pod opieką swoich bliskich lub instytucjonalnych form opieki, np. pielęgniarki środowiskowej czy hospicjum domowego. 20,73 % chciałoby zamieszkać w niezależnych mieszkaniach społecznych dla seniorów, prywatnym domu opieki lub z rodziną zastępczą. Jedynie 5,48%, w ostateczności, zdecydowałoby się na Państwowy Dom Pomocy Społecznej.

Członkowie Miejskiej Rady Seniorów spotykali się z seniorami między innymi u klubach i instytucjach senioralnych, np. na Świerczewie i Ratajach, w Gądkach, Kleszczewie prowadząc wykłady promujące zdrowy tryb życia, a także informując i edukując seniorów w jaki sposób można zdobyć fundusze na działalność senioralną, np. z programu Rządowego ASOS.

W imieniu Miejskiej Rady Seniorów zwróciliśmy się do Wiceministra Zdrowia, dr Igora Radziewicza-Winnickiego przedstawiając najważniejsze problemy związane z dostępnością osób starszych do usług specjalistycznych, szczególnie do opieki geriatrycznej, jak również o konieczności zwiększenia liczby miejsc specjalizacyjnych z geriatrii i konieczności realizacji świadczeń psychologicznych oraz pielęgniarskich w ramach poradni geriatrycznej. Tematem tym zainteresowaliśmy także wiceprzewodniczącego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, pana prof. dr hab. Piotra Błędowskiego. Nasze postulaty przedstawiliśmy senatorowi Rzeczypospolitej Polskiej panu Mieczysławowi Augustynowi oraz panu posłowi Sławomirowi Piechocie. Osobiście zwróciliśmy się. oraz wystosowaliśmy odpowiednie pismo, do ówczesnej Ministry Agnieszki Kozłowskiej-Rajewicz – pełnomocnika Rządu do spraw równego traktowania, która zadeklarowała przedstawicielom Miejskiej Rady Seniorów pomoc w walce o prawa i podmiotowe traktowanie osób starszych. Zaproponowano Radzie spotkanie celem omówienia ważnych spraw związanych z dyskryminacją ludzi starszych i koniecznością poprawy dostępu seniorów do wielu świadczeń.

Pomoc „ekspercką” Miejskiej Radzie Seniorów zaproponował  prof. Zbigniew Woźniak – socjolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Dzięki jego pomocy powstało opracowanie trzech stopni profilaktyki wobec seniorów. Tekst prof. Woźniaka „Profilaktyka starzenia się i starości – mrzonka czy konieczność?” (dostępny m.in. na stronie MRS) pokazuje jak wieloaspektowo należy traktować człowieka starego oraz jak ważne jest dbanie o jakość życia seniora.

Dzięki zaangażowaniu Miejskiej Rady Seniorów w Poznaniu w Ustawie z dnia 11 października 2013 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym (Dz.U. z dnia 15 listopada 2013r.) powstał zapis mówiący o tym, by Gmina sprzyjała solidarności międzypokoleniowej i stwarzała warunki do pobudzania aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej. Zachęca się w niej do tworzenia z inicjatywy seniorów rady, które będą miały charakter: konsultacyjny, doradczy i inicjatywny.

Na zebraniu MRS przyjęta została także uchwała, która dotyczyła podjęcia działań mających na celu przystąpienie do Sieci Miast i Gmin Przyjaznych Starzeniu tworzonej  przez Światową Organizację Zdrowia (World Health Organization, WHO), mającą na uwadze pomoc środowiskom, szczególnie miejskim w tworzeniu miejsc i środowisk, w których warunki są dostosowane do potrzeb osób starszych.

W ramach Sieci prowadzone są działania mające na celu tworzenie możliwości udziału osób starszych w dyskusji o ich realnej sytuacji i potrzebach, przy tworzeniu szczegółowych polityk w następujących obszarach pracy nad rozwojem miasta. Przyjmuje się, że istnieje osiem podstawowych obszarów tematycznych pracy nad rozwojem miasta:

• Transport
• Mieszkalnictwo
• Partycypacja społeczna/obywatelska
• Szacunek, integracja społeczna, przeciwdziałanie dyskryminacji wiekowej (ageizm)
• Zatrudnienie
• Komunikacja (werbalna i niewerbalna)
• Pomoc społeczna i służba zdrowia
• Przestrzenie publiczne i budynki.

Miejska Rada Seniorów podała informacje dotyczące oczekiwań i warunków jakie według WHO powinno spełniać aplikujące Miasto:

• Ustanowienie mechanizmów angażujących osoby starsze w działanie Sieci;
• Podnoszenie zastanego poziomu przystosowania Miasta do potrzeb osób w każdym wieku;
• Stworzenie 3-letniego planu działania na rzecz podniesienia zastanego poziomu  przystosowania Miasta i jego społeczności do potrzeb osób w każdym wieku;
• Identyfikację wskaźników monitorowania postępów (ewaluacji) planu działania.

W ramach działań podjętych przez Radę powstał także projekt uchwały, w której MRS  postanowiła wystąpić do władz Miasta Poznania, a w szczególności do Centrum Inicjatyw Senioralnych w Poznaniu, (którego powstanie inicjowała), z wnioskiem o włączenie się we wspólną realizację planowanych na 2014 działań PR, których celem miała być:

• poprawa wizerunku seniora 60+ w kontekście biernego starzenia się i starości w odbiorze społecznym oraz ograniczenie ageizmu; senior powinien być bardziej widoczny w miejskiej przestrzeni publicznej;
• zmiana wyobrażeń o seniorach,  także w ich własnej autopercepcji;
• oswajanie adresatów tych działań, tj. mieszkańców Poznania w różnym wieku poczynając od dzieci i młodzieży, z wizją aktywnego uczestnictwa seniorów w różnych obszarach życia społecznego, co można połączyć także z promocją wolontariatu seniorów, a także przełamywaniem stereotypów na temat seniorów i starości oraz budowaniem ich autorytetu.

Według członków Rady cele powyższe można by osiągnąć poprzez:

• zamierzone i systematyczne działania zmieniające społeczny obraz osoby starszej jako nieaktywnej i wymagającej wsparcia;
• wytrwałe kreowanie wizerunku osoby starszej jako aktywnego uczestnika życia społecznego (m.in. wolontariat kompetencji) przeciwdziałając tym samym błędnym przekonaniom o jej roli biernego obserwatora życia społeczności obywatelskiej;
• przekazywanie nie tylko przykładów radosnego przeżywania starości, ale także podkreślanie wartości potencjału, wiedzy i doświadczenia tkwiącego w seniorach 60+, wspieranie działań i inicjatyw osób starszych.

Na spotkania MRS zapraszani byli różni goście. Jedną z osób zaproszonych na posiedzenie Miejskiej Rady Seniorów była Pani Poseł Bożena Szydłowska. Omawiała ona z zebranymi członkami rady kwestie dotyczące seniorów. Podczas spotkania poruszono temat dotyczący ignorowania spraw ludzi po 70 roku życia. Członkowie jednogłośnie stwierdzili, że opieka nad seniorami musi być holistyczna. Akcentowali także fakt, że chory, biedny człowiek nie będzie korzystał z usług kulturalnych czy rozrywkowych.

Na kolejnych spotkaniach pojawiła się propozycja, by oddzielić sprawy osób z przedziału wiekowego 50+ od osób powyżej 65 roku życia. Uznanie za seniora osoby, która ukończyła 50 rok życia pokazuje, co nie jest prawdą, że dla seniorów robi się wiele. Grupa starszych seniorów, po 65 roku życia wydaje się być grupą już zapomnianą.  Nie zauważa się  kiedy taki człowiek przestaje być aktywny ze względu na zaprzestanie pracy zarobkowej czy wystąpienie choroby. Podkreślono także jak ważne jest promowanie zdrowego stylu życia. Trzeba zadbać o to, by osoby starsze jak najdłużej były samodzielne.

            Wśród gości MRS pojawił się także dyrektor Zarządu Transportu Miejskiego. Na posiedzeniu z udziałem dyr. Bogusława Bajońskiego omawiano założenia Poznańskiej Elektronicznej Karty Aglomeracyjnej (PEKA) pod kątem korzystania z niej przez seniorów.

Członkowie wielokrotnie poruszali na posiedzeniach MRS kwestię ageizmu. Problem ten dostrzegają sami, a także jest im komunikowany przez seniorów, którzy przychodzą na dyżur, jaki pełnią członkowie MRS w Urzędzie Miasta. Szczególnie dotkliwy jest dla seniorów ageizm obecny w służbie zdrowia. Seniorzy doświadczają odmowy specjalistycznych świadczeń w opiece zdrowotnej, protekcjonalności, zaniedbywania ich potrzeb, ograniczania dostępu do badań profilaktycznych, zaniedbania w szpitalu, a czasem nawet poniżania.

            W 2014 roku powstała także strona internetowa Miejskiej Rady Seniorów: www.mrs.poznan.pl   Strona jest prowadzona przez członków MRS, powstała dzięki prywatnemu sponsorowi. Witryna pokazuje zakres działania Miejskiej Rady Seniorów, buduje warsztat zawierający potencjalne inspiracje dla jej praktycznych działań/starań ujmowanych zwykle w programach na kadencję czy rocznych planach pracy. Jest też możliwość, by poprzez komentarze oraz nadsyłanie tekstów i zdjęć zawartość strony współtworzyło również ponad 120-tysieczne środowisko Seniorów Poznania. Na witrynie internetowej dostępna jest także baza organizacji pozarządowych (NGO), które działają na rzecz seniorów w Poznaniu. Administratorem strony internetowej jest doc. dr Zdzisław Szkutnik, członek Miejskiej Rady Seniorów.

Od trzech lat Miejska Rada Seniorów jest partnerem Międzynarodowej Konferencji naukowo-szkoleniowej: Wyzwania współczesnej Geriatrii i Gerontologii, która co roku odbywa się w Poznaniu, organizowana przez Wielkopolskie Stowarzyszenie Wolontariuszy Opieki Paliatywnej „Hospicjum Domowe”.

Na posiedzeniach podejmowano także dyskusje o problemach mieszkaniowych seniorów. Członkowie MRS podczas dyżurów informowali seniorów o możliwości zamiany mieszkania na mniejsze oraz gdzie senior ma udać się po pomoc (powstała instrukcja dostępna na stronie MRS). Członkowie MRS udzielali także informacji o dodatku mieszkaniowym i energetycznym, jakie przysługują seniorom.

Członkowie Miejskiej Rady Seniorów z Poznania uczestniczyli także w spotkaniach Rady do spraw Polityki Senioralnej przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, a także w posiedzeniach Sejmowej Komisji do spraw Polityki Senioralnej, zgłaszając swoje propozycje i wnioski. Zaproszeni na spotkanie z Ministrem Pracy i Polityki Społecznej panem dr Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem, przedstawili propozycje dotyczące holistycznego podejścia do podtrzymania sprawności osób starszych, tak fizycznej jak i poznawczej, z naciskiem na rozwój zasobów osobistych i interpersonalnych, promocję zdrowego stylu życia, rozwoju kompetencji społecznych i systemu samopomocy. Spotkanie z Sejmową Radą do spraw Polityki Senioralnej zaowocowało wkładem w kreowanie polityki na rzecz seniorów. Członkowie Poznańskiej MRS brali czynny udział w tworzeniu Założeń Długofalowej Polityki Senioralne w Polsce na lata 2014-2020. Istotne było także zdanie członków MRS w tworzeniu Rządowego programu  na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych – ASOS 2014-2020.

            Poznańska Miejska Rada Seniorów miała także swój wkład w opracowanie Wielkopolskiego Programu na Rzecz Osób Starszych do 2020 roku. Członkowie rady kierowali swoje wnioski i przedstawiali wnioski ze swojej działalności podczas tworzenia długofalowej strategii działań na rzecz Poznańskich seniorów.

Działania Miejskiej Rady Seniorów, pierwszej takiej Rady utworzonej w naszym kraju, oraz jej osiągnięcia zostały zauważone i docenione przez inne Miejskie Rady Senioralne w Polsce. Członkowie Poznańskiej Rady zostali zaproszeni do Wrocławia i Gdańska na spotkanie z tamtejszymi Radami Seniorów w celu wspólnego przedyskutowania kwestii związanych z działaniem rady, a także propozycjami rozwiązań dla seniorów.

Członkowie powstających dopiero Rad Seniorów z Bydgoszczy oraz Warszawskiej Woli przyjechali do Poznania, by dowiedzieć się więcej o funkcjonowaniu tutejszej Rady oraz szukali wsparcia merytorycznego, by swoje działania dobrze planować i wdrażać w życie.

Pod koniec obecnej kadencji MRS opracowała projekt Statutu, którego obowiązek posiadania wynika ze znowelizowanej w listopadzie 2013 r. Ustawy o samorządzie gminnym. Wydział Zdrowia UM zamierza skierować projekt do konsultacji prawniczej.

            Członkowie MRS promowali również konkretne działania MRS na rzecz seniorów w publikacjach ukazujących się w periodykach o profilu senioralnym, jak np. wrocławskim „Czerwonym Portfeliku Senior”, czy poznańskim „My50plus”, a także na portalu www.wielkopolskisenior.pl. Część dorobku autorskiego zamieszczona także na stronie MRS w dziale ‘Twórczość seniorów’.

MRS patronowała także kilku środowiskowym cyklicznym imprezom kulturalnym, jak:

•  Festiwalowi Niezależnej Twórczości Filmowej i Fotograficznej Seniorów „Wyścig Jaszczurów”,
• I Międzynarodowemu Festiwalowi Kompozytorów i Autorów Seniorów „Senior 2014”,
• Imprezie międzyogrodowej: „Kultura i Sztuka w Rodzinnych Ogrodach Działkowych”.

Poznańska Miejska Rada Seniorów podejmowała działania zmierzające do zwiększenia swoich kompetencji i możliwości wpływania na decyzje dotyczące spraw seniorów w zakresie polityki zdrowotnej i społecznej. Członkowie Rady, którzy reprezentowali mieszkańców miasta w wieku podeszłym nie chcą godzić się na to, by decyzje, które w sposób bezpośredni ich dotyczą były podejmowane bez konsultacji z zainteresowanymi, w myśl zasady Nihil Novi sine communi.(Nic o nas bez nas). Rada Seniorów powinna być rzecznikiem praw seniorów.

Członkowie Miejskiej Rady Seniorów pełnili swe funkcje i wykonywali obowiązki wynikające z roli Rady całkowicie społecznie, nie otrzymując z tego tytułu jakichkolwiek gratyfikacji materialnych czy zwrotu ponoszonych kosztów.

Rada Seniorów powinna brać udział w tworzeniu i wdrażaniu w życie kompleksowych programów profilaktyki i opieki geriatrycznej o zróżnicowanych formach pomocy, których celem będzie optymalne przedłużenie okresu aktywności osób starszych we wszystkich wymiarach: biologicznym, psychicznym i społecznym, i to z jak najdłuższym zachowaniem zdolności do niezależnego życia bez konieczności instytucjonalizacji.

By jeszcze lepiej pełnić swoje zadania MRS powinna mieć możliwość powoływania niezależnych ekspertów z różnych dziedzin: socjologii, medycyny, rehabilitacji, psychologii, gerontologii, pracy socjalnej i innych, celem wpływania na kierunki działań polityki społecznej wobec seniorów i opracowania odpowiednich programów społecznych na rzecz osób starszych.

Do pilnych zadań MRS należy także opracowanie we współpracy z ekspertami standardów opieki nad człowiekiem starym, uwzględniających odmienność potrzeb seniorów w zależności od wieku oraz indywidualnych potrzeb i możliwości. Podjąć należy działania zmierzające do stworzenia i wdrożenia kompleksowych programów opieki i profilaktyki geriatrycznej o zróżnicowanych formach pomocy. Szczególnie trzeba zwrócić uwagę na odrębność potrzeb grup najstarszych seniorów: 70-79 i 80+. Programy dla seniorów powinny zakładać możliwie największą różnorodność działań dając seniorom dowolność wyboru form aktywności i opieki, ale jednocześnie powinny być ze sobą zintegrowane, należy zadbać, aby różne instytucje nie powielały prowadzonych już form działań.

Wszystkie działania Rady Seniorów powinny propagować ideę, której głównym przekazem jest podmiotowe traktowanie każdego człowieka, otoczenie go humanitarną opieką z pełnym poszanowaniem jego godności.

„Sprawozdanie” opracowała grupa członków MRS.

Wiceprzewodnicząca II Kadencji Miejskiej Rady Seniorów
Dr n. med. Anna Jakrzewska-Sawińska

Poznań, listopad 2014 r.