DOKUMENT PROGRAMOWY MIEJSKIEJ RADY SENIORÓW
DRUGIEJ KADENCJI
Miejska Rada Seniorów – cele i zadania
W najbliższych latach opieka geriatryczna stanowić będzie jedno z podstawowych wyzwań nie tylko dla infrastruktury zdrowotnej. Absolutnym priorytetem w polityce zdrowotnej i społecznej jest obecnie rozwój opieki medycznej – w tym skutecznej domowej opieki geriatrycznej i profesjonalnych usług opiekuńczych, a także opieki socjalnej i społecznej. Należy zatem podjąć działania mające na celu zapewnienie seniorom wysokiej jakości życia, a będzie to możliwe wyłącznie wtedy, gdy uda nam się rozwinąć holistyczny i skuteczny oraz dostępny system opieki geriatrycznej.
My seniorzy, najlepiej rozumiemy sytuację osób starszych i znamy ich problemy. Dlatego to my seniorzy powinniśmy mieć rzeczywisty wpływ na te działania, które możliwie najlepiej będą odpowiadały naszym potrzebom. Zatem, Rady Seniorów powinny mieć rzeczywisty, a nie tylko deklaratywny wpływ na działania skierowane do ludzi starszych. Dlatego należy zwiększyć ich kompetencje i możliwości wpływania na decyzje dotyczące spraw seniorów w zakresie polityki zdrowotnej i społecznej.
Rady Seniorów powinny brać udział w tworzeniu i wdrażaniu kompleksowych programów profilaktyki i opieki geriatrycznej o zróżnicowanych formach pomocy, których celem będzie optymalne przedłużenie okresu aktywności osób starszych we wszystkich wymiarach: biologicznym, psychicznym i społecznym, i to z jak najdłuższym zachowaniem zdolności do niezależnego życia bez konieczności jego instytucjonalizacji. Programy te powinny zakładać możliwie największą różnorodność działań dając seniorom dowolność wyboru formy aktywności ale jednocześnie powinny być ze sobą zintegrowane, tak aby różne instytucje nie powielały prowadzonych przez innych form działań. Przede wszystkim jednak powinny uwzględniać odrębność potrzeb w poszczególnych grupach wiekowych, które zmieniają się wraz z wiekiem i stopniem sprawności psychofizycznej seniorów. Są trzy grupy osób po 60 r.ż.:
- Sprawni fizycznie – niezależni.
- Częściowo niezależni (zaburzenia wzroku, słuchu, częściowa niepełnosprawność ruchowa; bariery architektoniczne). Tutaj wskazany np. dowóz (transport dla seniorów).
- Całkowita niesprawność – zależność od otoczenia (intensywna, zinstytucjonalizowana opieka medyczna) – rozwój usług opiekuńczych, socjalnych i medycznych.
Należy zatem określić procentowy udział osób w poszczególnych grupach i od tego uzależnić m.in. wielkość środków przeznaczanych na poszczególne działania, proporcjonalnie do ich potrzeb. Do szczególnych potrzeb osób w grupie 60+ należą: dostęp do profesjonalnej opieki medycznej, w tym opieki geriatrycznej i paliatywnej, tanich leków, świadczeń rehabilitacyjnych oraz fizykoterapii i terapii przeciwbólowej oraz usług socjalnych i opiekuńczych. W wyniku ich zaspokojenia będzie możliwa partycypacja seniorów w życiu lokalnych społeczności i działaniach edukacyjnych oraz kulturalnych realizowanych dla nich, w których może uczestniczyć głównie sprawny starszy człowiek.
Za wiek senioralny przyjmujemy granicę 60 roku życia i dużym nieporozumieniem jest zaliczanie populacji 50+ do grona seniorów. Osoby 50+ należą do grupy wieku średniego. Mają one inne potrzeby i inne działania winny być do nich kierowane (m.in. pośrednictwo pracy, przekwalifikowanie do zawodów bardziej potrzebnych i poszukiwanych, profilaktyka zdrowotna, edukacja m.in. do higienicznego trybu życia, przygotowywanie do starości). Rady Seniorów powinny zatem zwrócić szczególną uwagę, aby środki przeznaczane na poprawę jakości życia osób 50+ nie pochodziły z puli przeznaczonej przez samorządy dla osób starszych.
Miejskie Rady powinny być rzecznikami praw seniorów i w tym celu powinny mieć do dyspozycji pracowników administracyjnych, prawników, a także inne osoby (np. wolontariuszy), które na bieżąco będą gromadziły materiały informacyjne dotyczące seniorów. Rady Seniorów powinny mieć również możliwość powoływania niezależnych, społecznych ekspertów z różnych dziedzin socjologii, medycyny, rehabilitacji, psychologii i innych celem wpływania na kierunki działań polityki społecznej wobec seniorów, określania priorytetów w danej społeczności lokalnej, opracowywania odpowiednich programów społecznych, w zależności od ich potrzeb, z wykorzystaniem danych statystycznych bądź sondażowych.
Najpilniejsze postulany dla Rad Seniorów to zwrócenie uwagi odpowiednich instytucji na konieczność podjęcia działań służących poprawie jakości życia seniorów i lobbowanie na rzecz ich urzeczywistnienia.
W zakresie ochrony zdrowia:
1. Opracowanie programów profilaktyki, prewencji starzenia się i starości, których głównym celem jest optymalne przedłużenie okresu aktywnej starości, z jak najdłuższym zachowaniem zdolności do niezależnego życia bez konieczności jego instytucjonalizacji.
2. Poszerzenie dostępności do specjalistycznej diagnostyki dla osób starszych.
3. Zapewnienie szerokiej dostępności do opieki specjalistycznej – geriatrycznej, psychiatrycznej, neurologicznej, psychologicznej, do rehabilitacji: neurorehabilitacji psychologicznej i logopedycznej, do świadczeń fizjoterapii oraz fizykoterapii i terapii przeciwbólowej.
4. Rozwój opieki geriatrycznej – wystąpienie z postulatami
- zmiany restrykcyjnych przepisów dotyczących wymogów, które muszą spełniać lekarze pracujący w poradniach geriatrycznych,
- tworzenia jak największej liczby miejsc specjalizacyjnych dla lekarzy z zakresu geriatrii oraz stworzenie warunków sprzyjających i zachęcających podjęciu tej specjalizacji (m.in. finansowych),
- szkolenie personelu lekarskiego, z czasową możliwością pracy w poradniach geriatrycznych (do czasu wykształcenia odpowiedniej liczby specjalistów w zakresie geriatrii) internistom z długoletnim stażem na oddziałach szpitalnych, którzy od lat zajmują się osobami starszymi w swoich jednostkach. Ewentualnie wprowadzenie dla nich miesięcznego stażu w szpitalach geriatrycznych przed podjęciem zatrudnienia. Lekarze mogliby pracować w poradniach, zatrudniających przynajmniej jednego specjalistę geriatrii, który nadzorowałby ich pracę.
- tworzenie poradni i oddziałów geriatrycznych.
5. Rozwój geriatrycznej opieki paliatywnej – hospicyjnej:
- zapewnienie warunków służących minimalizowaniu psychicznych i fizycznych dolegliwości wstępujących u kresu życia – opieka paliatywna – hospicyjna.
- rozszerzenie wykazu jednostek chorobowych kwalifikujących pacjentów dorosłych do objęcia opieką paliatywną, gdyż dotychczasowe przepisy istotnie ograniczają do niej dostęp pacjentom z chorobami nienowotworowymi, szczególnie osobom starszym (tylko 6 jednostek chorobowych).
- tworzenie specjalistycznych, wielodyscyplinarnych zespołów wykwalifikowanych w zakresie geriatrii i opieki paliatywnej.
W zakresie pomocy społecznej:
1. Poszerzenie dostępności do zrozumiałej, rzeczowej i kompleksowej informacji
o przysługujących seniorom prawach i świadczeniach oraz usprawnienie współpracy organizacji lokalnych i regionalnych, zajmujących się osobami starszymi.
2. Uruchomienie specjalistycznego niemedycznego transportu dla osób starszych zależnych.
3. Stworzenie cateringu dla osób starszych „obiady na kółkach”.
4. Utworzenie oddziałów opieki wyręczającej i długoterminowej.
5. Dostosowanie świadczeń medyczno – socjalnych do potrzeb starszego świadczeniobiorcy (np. usługi opiekuńcze możliwe również w weekendy).
6. Skrócenie i zracjonalizowanie procedur związanych z uzyskaniem świadczeń z zakresu opieki społecznej dla osób starszych.
7. Zabezpieczenie odpowiednich warunków bytowania.
8. Zapewnienie rodzinom i opiekunom osób starszych:
- pomocy socjalnej i psychologicznej,
- dostępu do szkoleń w zakresie realizacji opieki nad seniorami,
- umożliwiania wypoczynku rodzinom.
9. Wprowadzenie nowych rozwiązań prawnych i finansowych dla osób starszych (np. odwróconej hipoteki, pod warunkiem, że będą korzystne dla osób starszych).
Potrzebne są rozwiązania prawne uwzględniające uzasadnione interesy i potrzeby seniorów oraz zapewniające ich ochronę. Dotyczy to między innymi ustawy o ochronie praw lokatorów, przepisów o kosztach sądowych/zwolnienia od kosztów i przyznania pełnomocnika z urzędu – pozwoliłoby to starym i często bezradnym ludziom na dochodzenie przed sądem ich słusznych praw. Konieczne jest monitowanie przyśpieszenia przedłużającego się procesu legislacyjnego przepisów o odwróconej hipotece.
Z uwagi na to, że Radom Seniorów nie przysługuje inicjatywa ustawodawcza celowe byłoby zainteresowanie sprawami seniorów osób wchodzących w skład podmiotów posiadających inicjatywę ustawodawczą np. poprzez zapraszanie ich na posiedzenia rady seniorów. Istotne znaczenie ma nawiązanie współpracy z Pełnomocnikiem Rządu ds. Równego traktowania, do którego kompetencji należy opracowywanie i opiniowanie projektów aktów prawnych w sprawie równego traktowania i przedstawienie problemu dyskryminacji seniorów.
Celowe byłoby również zwrócenie się do Rzecznika Praw Obywatelskich, do którego kompetencji należy występowanie do właściwych organów, z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących praw człowieka. Zasadne jest organizowanie spotkań przedstawicieli Rad Seniorów różnych miast oraz wymiana doświadczeń i uzgadnianie wspólnych stanowisk w poszczególnych sprawach dotyczących seniorów. Należy również rozważyć możliwość zabiegania o utworzenie organu/organizacji/, który reprezentowałby interesy seniorów na szczeblu centralnym.
10. Wdrażanie programu rodzin zastępczych lub grup socjalnych dla osób starszych zależnych mieszkających samotnie.
W zakresie aktywizacji seniorów istotne znaczenie ma pobudzenie ich inicjatywy i kreatywności oraz aktywności społecznej poprzez zachęcenie ich do samodzielnych, twórczych działań i współpracy międzypokoleniowej. Takie działania służyć będą poprawie jakości i poziomu życia osób starszych oraz zagospodarowaniu ich potencjału intelektualnego.
Wszystkie działania Rad Seniorów powinny propagować ideę, której głównym przekazem jest podmiotowe traktowanie każdego człowieka, otoczenie go humanitarną opieką z pełnym poszanowaniem jego godności. Naczelną zasadą tych działań winno być „nic o nas bez nas”.
W imieniu Rady Seniorów Miasta Poznania
Krzysztof Wodniczak Dr n. med. Anna Jakrzewska – Sawińska
Przewodniczący Rady Seniorów Wiceprzewodnicząca Rady Seniorów
Miasta Poznania Miasta Poznania; Kierownik Poradni Geriatrycznej i
Wielkopolskiego Hospicjum dla Dorosłych
Maria Nowicka
Radna Miasta Poznania
===================================================
Poznań, 9 września 2013 r.
PROPOZYCJE ZAGADNIEŃ DO PLANU PRACY
MIEJSKIEJ RADY SENIORÓW NA ROK 2013 (ostatni kwartał)
- Podjęcie starań zmierzających do pełniejszego i dokładniejszego rozpoznania faktycznych potrzeb seniorów Poznania w poszczególnych grupach wiekowych, tj.:
– 60-69 lat, których zamieszkuje w Poznaniu 66 tys. osób
– 70-79 lat, których zamieszkuje w Poznaniu 39 tys. osób
– 80-84 lata, których zamieszkuje w Poznaniu13,5 tys. osób
– ponad 84 lata, których zamieszkuje w Poznaniu 9,7 tys. osób
ze szczególnym zwróceniem uwagi na zagadnienia sprawności (samodzielności) i zdrowia seniorów o powyższych przedefiniowanych cezurach czasowych.
Nowym kierunkiem będzie podjęcie współpracy z publicznymi uczelniami Poznania poprzez Kolegium Rektorów Szkół Wyższych w zakresie pozyskiwania fachowych opinii/raporów i stanu badań.
2. Na ile obserwowany fakt starzenia się mieszkańców Poznania wpływa na dostosowywanie „tkanki miejskiej“ do potrzeb seniorów?
– Czy potrzeby osób starszych są badane (z jaką częstotliwością?) przez przedstawicieli usług publicznych, komercyjnych i wolontariackich, by usługi te służyły im jak najlepiej?
(To jedno z założeń ‚Przewodnika Światowej Organizacji Zdrowia po Miastach Przyjaznych Starzeniu‘
Zob. http://www.who.int/ageing/Publications/Global_age_friendly_cities_Guide_English.pdf
Zaprosić przedstawiciela Urz.Miasta z jednostki kształtujacej relacje z obywatelami oraz przedstawicieli Instytutu Socjologii, Instytutu Pedagogiki UAM, gerontologów, np. prof. Zbigniewa Woźniaka, prof. Barbarę Szatur-Jaworską do dyskusji.
– Czy osoby po 60. roku życia są włączane w procesy decyzyjne dot. infrastruktury i szerszego programowania instytucji publicznych?
Tu celowym byłoby rozeznać stan udziału seniorów w Komisjach Dialogu Społecznego przy Wydziałach UM: – Kultury i Dziedzictwa; – Ochrony Środowiska; – Oświaty; – Zdrowia i Spraw Społecznych; – przy Pełnomocniku Prezydenta ds Osób Niepełnosprawnych; przy ZDM – Komisja Bezpieczeństwa Publicznego?
Więcej czytaj: http://www.poznan.pl/mim/ngo
– Jak przebiega monitoring i ewaluacja (ocenianie) programów dot. ludzi starszych, zwłaszcza strategii profilaktycznych oraz zarządzanie tymi programami.** Bo są takie w Poznaniu jako jednym z pierwszych i nielicznych miast w PL, które te problemy podjęły już w 2008 r. !
** Chodzi o działania wyprzedzające zdarzenia i chroniące status seniorów (profilaktyka pierwotna) bądź stabilizujące stan zdrowia i sprawności (profilaktyka wtórna) – więcej czytaj… art. prof. Zbigniewa Woźniaka: Profilaktyka starzenia się i starości – mrzonka czy konieczność?„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny“ 2011 nr 1, s. 231-254 – przedruk w materiałach od p. dr Anny Jakrzewskiej-Sawińskiej oraz Andrzej Klimczak: Polskie miasta wobec starości i starzenia się. „Magazyn Miasta“ 2013 nr 3 s. 16-17 (zob. TU)
Dlaczego taki temat?
Niezbędne wydaje sie krytyczne spojrzenie na tworzone koncepcje i sposoby ich wdrażania.
Temat można sformulować też inaczej: „ Wyniki kształtowania polityki publicznej wobec starości i osób starszych w Poznaniu“.
3. Zapoczątkowanie dłuższej współpracy z Centrum Inicjatyw Senioralnych (CIS) w przeprowadzeniu kampanii przeciw dyskryminacji ludzi starszych (ageizm), zwłaszcza w usługach służby zdrowia.
Działania te połączyć z promocją wizerunku seniora oraz z koniecznością wyzbycia się stereotypów starości. Redefinicja pojęcia starości.
Więcej czytaj… wywiad Lecha Merglera z członkiem MRS Jerzym Babiakiem: Senior w mieście też człowiek. w kwartalniku „Magazyn Miasta“ 2013 nr 3 s. 25-29 oraz w tymże czasop. s.2.
4. Po co seniorom kultura?
Wyniki badań kulturalnych aktywności osób starszych i płynace stąd praktyczne wnioski dla MRS.
Ich rola w procesie konsumpcji, ale i wytwarzania kultury.
Najważniejsze bariery uczestnictwa.
(Ktoś z członków MRS zreferuje temat (max. 15 min.)+ inna osoba będzie jego koreferentem (max. 10 min.), czyli dwie osoby przygotują się na posiedzenie MRS)
Więcej czytaj na str. 57 i in. raportu. Pełna e-wersja (180 stron)
http://www.academia.edu/2494034/Po_co_seniorowi_kultura_Badania_kulturalnych_aktywności_osob_starszych._Raport
Bariery, m.in: – brak pieniędzy; – zły stan zdrowia; – niewystarczające umiejętności korzystania z nowych technologii; – brak chęci, potrzeb; – miejsca dla seniorów (kluby seniora, UTW itp. czy wystarcza); samotność, brak czasu,
ale także
– zbyt słaba dystrybucja informacji o wydarzeniach
– brak oferty kulturalnej przygotowanej z myślą o seniorach.
Zaprosić przedstawicieli Wydz. Kultury UM oraz CIS, by zreferowali sprawę pod tym kątem.
Pytanie: Jak samorząd dotuje ruch senioralny?
6. Podjęcie dyskusji nad przystąpieniem Poznania do Sieci Miast i Gmin Przyjaznych Starzeniu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO)
W tym kontekście rozeznać doświadczenia Poznania zbieżne z programami prowiekowymi, których celem jest poprawa czynników środowiskowych i społecznych wpływających na procesy aktywnego i zdrowego starzenia się, np.
– w zakresie przestrzeni publicznej i budynków, tu:
- chodniki gładkie, równe, niezatłoczone. Zaprosić ZDM, wskazać przykłady zaniedbań – np. na ul. Chełmońskiego, czy zabytkowa enklawa Starego Grunwaldu ulice: Ostroroga, Zakręt, Skarbka, Lubeckiego, Włodkowica i in.;
- dla osób starszych preferujących jazdę samochodem wydzielić priorytetowe miejsca parkingowe w bliskiej odległości od budynków;
- transport publiczny. Tu jego regulamin w zakresie tzw. opłat uzupełniających, czyli kar za –przykładowo- bilet, który 7 min. wcześniej utracił ważność na przejazd nie tylko nie uwzględnia możliwości finansowych osób starszych (mowa o grupie wiekowej 65-70 lat), ale stanowi warunki niesprawiedliwe i dyskryminujące tę grupę wiekową, każąc im płacić 200-krotność wartości biletu, tj. jeszcze raz tyle, ile zapłacą pozostali młodsi;
- rozważyć możliwość większego udziału osób starszych w dyskusji o ich realnej sytuacji i potrzebach, by podstawą decyzji miejskich polityk mogły być bezpośrednie informacje ludzi z tego kręgu;
- do czasu satysfakcjonującego udziału osób starszych w różnych gremiach MRS będzie częściej przedstawiać z własnej inicjatywy stanowiska w wybranych kwestiach, np. w sprawie PEKI;
- w większym stopniu korzystać z przywołanego już wcześniej „Przewodnika po Miastach Przyjaznych Starzeniu się“ WHO.