“Ksiądz Adam Boniecki, redaktor „Tygodnika Powszechnego”, napisał: „Nie ma co się pocieszać, że to jeszcze nie zaraz. Do starości bowiem musimy się przygotować, póki jeszcze jesteśmy względnie młodzi”.

Te mądre słowa mają podwójne znaczenie. Po pierwsze, do starości musi przygotować się każdy z nas – żyjąc odpowiedzialnie, aktywnie i zdrowo, nieustanie inwestując w siebie, umiejętnie zarządzając czasem, budując swoją pozycję zawodową i bezpieczeństwo finansowe. Po drugie, do starości społeczeństwa muszą przygotować się polskie państwo i nasze miasta, rząd i władze samorządowe.

Liczba i odsetek osób starszych (powyżej 60 lat) zwiększa się w bezprecedensowym tempie, do 2050 będą oni stanowić więcej niż jedną piątą światowej populacji. Globalny Age Watch Index 2013, pierwszy w historii przegląd jakości życia osób starszych w 91 krajach – ilustruje, jak dostosowują się one do rzeczywistości XXI wieku.
Które miejsce w tym rankingu zajęła Polska?

• Ogólnie – 62,
• Bezpieczeństwo finansowe – 20,
• Zdrowie – 87,
• Zatrudnienie i edukacja –54,
• Środowisko – 43.

Daleko jej do Szwecji, Norwegii, Niemiec, jest za Chinami, Albanią, Węgrami, Tajlandią, Peru, Łotwą, Bułgarią, Rumunią, Słowacją, Litwą, Armenią, Kolumbią, Meksykiem, Grecją czy Białorusią, ale przed Kirgistanem, Serbią, Południową Afryką, Ukrainą, Rosją i Afganistanem.

Polska zatem nie wypadła dobrze – mamy dużo do zrobienia – wygląda jednak na to, że coś się ruszyło – od 2012 roku coraz częściej słyszymy o polityce senioralnej.

Co to właściwie jest polityka senioralna?

Polityka senioralna to, ze względu na postępujący kryzys demograficzny w całej Europie, jedna z kluczowych polityk społecznych. To celowe działania organów administracji publicznej wszystkich szczebli oraz innych organizacji i instytucji, które realizują zadania dotyczące zapewnienia warunków do godnego i zdrowego starzenia się, konieczności zagospodarowania potencjału osób starszych, a także rozwoju usług i towarów im dedykowanych. Kwestie opieki medycznej i zabezpieczenia społecznego będą zajmować istotne miejsce w programach prac europejskich rządów w najbliższych dekadach.

Rok 2012, w oparciu o decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 września 2011 r., został ustanowiony Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej, którego głównym celem było tworzenie kultury aktywności osób starszych w Europie. Podczas podsumowywania jego obchodów okazało się, że Polska znalazła się wśród trzech krajów (obok Irlandii i Austrii), które dokonały największych zmian w polityce senioralnej i najlepiej zrealizowały idee przyświecające tej inicjatywie.

Uchwałą nr 137 Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2012 r. został ustanowiony, pierwszy na taką skalę, rządowy program na rzecz aktywności społecznej osób starszych na lata 2012-2013 (program ASOS), składający się z dwóch komponentów: długookresowego (systemowego) oraz krótkookresowego (konkursowego). W ramach komponentu konkursowego ogłaszane są otwarte konkursy ofert na realizację zadań publicznych zlecanych w ramach programu.

W dniu 14 września 2012 roku utworzono Departament Polityki Senioralnej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, będący wiodącym podmiotem w zakresie opracowania założeń długofalowej polityki senioralnej w Polsce. Zarządzeniem nr 2 ministra pracy i polityki społecznej z dnia 25 lutego 2013 r. powołano Radę do Spraw Polityki Senioralnej, organ pomocniczy tegoż ministra.

Stały udział w jej pracach biorą m.in. przedstawiciele innych ministerstw, centralnych urzędów administracji rządowej oraz pozostałych organów władzy państwowej, a także przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, organizacji trzeciego sektora oraz eksperci. Ustalono harmonogram prac, określono najważniejsze obszary działań i powołano trzy zespoły tematyczne: ds. aktywności społecznej seniorów, ds. uczenia się przez całe życie i aktywności edukacyjnej seniorów oraz ds. starzenia się w zdrowiu.

Dnia 4 lutego 2014 roku w Monitorze Polskim, dzienniku urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej została opublikowana Uchwała Nr 238 Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2013 r. w sprawie przyjęcia dokumentu „Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej w Polsce na lata 2014–2020”. Uchwała weszła w życie z dniem ogłoszenia.

Naszym celem jest wspieranie seniorów w prowadzeniu w dalszym ciągu samodzielnego, niezależnego i satysfakcjonującego życia. Chcemy, na ile to możliwe, usuwać przeszkody, które obecnie wykluczają ich z aktywnego życia społecznego. Nie możemy sobie pozwolić na zmarnowanie potencjału i wiedzy tak dużej części naszego społeczeństwa (…) Po dwóch latach, od kiedy rozpoczęliśmy działania na rzecz seniorów, mamy już konkretne efekty (…). Udało się w Polsce stworzyć koalicję na rzecz realizowania polityki senioralnej i musimy to wykorzystać. Pozyskane środki unijne muszą trafić bezpośrednio do beneficjentów, czyli do osób starszych (…) – powiedział Władysław Kosiniak-Kamysz, minister pracy i polityki społecznej na Kongresie Zdrowego Starzenia się w styczniu 2014 roku. […]”

Pełny tekst retrospektywnego art. Hanny Misiewicz (z 2014) w e-czasopiśmie ‘Zdaniem Seniora’ czytaj TU